حقوق کودک روی سطل زباله

با آنکه حقوق کودک توسط بسیاری از کشورها پذیرفته شده است؛ اما زندگی کودکان گویی بحرانی تر شده است.

کودک روی لبه سطل نشسته است. چشمانش آخرین سطرهای یک کتاب را می‌کاود و پاهایش رها میان سطل زباله.
این تصویر، عکسی است که از کودکی سوری به نام حسین حبله، در لبنان گرفته شده است. عکس برای هیچ ایرانی‌ای عجیب نیست زیرا زباله‌گردی کودکان، موضوعی است که ما در ایران متأسفانه هرروز و به دفعات با آن مواجه هستیم. اگر نهادهای متولی تصمیم می‌گرفتند که این کیفیت غمبار را تبدیل به کمیت کنند و این فاجعه را شمارش کنند، آن عدد تکان‌دهنده می‌شد. تلخی این ماجرا با آنچه می‌توان از عکس حسین حبله برداشت کرد، متفاوت است.
حسین حبله کودک پناهجو است. کودکی که جنگ سوریه او را به لبنان گریزانده است. گزارش رویارویی عکاس و کودک زباله‌گرد کتاب‌خوان در رسانه‌های جهان عرب بازتاب بسیاری داشت. در سبد کوچک زندگی حسین که از سطل‌های زباله و دورریز دیگران پر می‌شود، کتاب هم وجود دارد.
امروزه پیشرفت‌های قابل توجهی در فهم انسان از حقوق کودک و قوانین مربوط به کودکان در جهان به‌وجود آمده است، اما شاید هیچ‌گاه همچون امروز، کودکان گرفتار جنگ و آسیب و مشکلات مختلف نبوده‌اند. به گزارش یونیسف حدود 800 میلیون کودک در جهان گرفتار بحران‌های ناشی از جنگ یا وضعیت ناهنجار اجتماعی و سیاسی هستند. درواقع هرچند کنوانسیون حقوق کودک امروز توسط بسیاری از کشورها و به‌ویژه کشورهای صنعتی و بزرگ، پذیرفته شده است اما ساختار حکمرانی بر جهان، آن همه کودک را دچار مشکلات بسیاری کرده است.
ماده 27 کنوانسیون حقوق کودک حق تمام کودکان را نسبت به برخورداری از استاندارد مناسب زندگی برای توسعه جسمی، ذهنی و روحی و اخلاقی و اجتماعی به رسمیت شناخته است. مسئولیت این کار هم بر دوش والدین است و هم بر دوش کشورها. در ماده 6 همین موارد تأکید شده و کشورها ملزم شدند حداکثر امکانات را برای بقا و پیشرفت کودک تضمین کنند. فضای قطب‌بندی شده در جهان، کودکان بسیاری را از داشتن حداقل امکانات برای زندگی محروم ساخته است.
در ایران نیز وضعیت کودکی نگران کننده است، اما حاکمیت به جای حمایت از وضعیت کودکان جامعه، گویی تمام هم و غم خود را بر تبلیغ فرزندآوری گذاشته است.
عکس کودک کتابخوان بر روی زباله بسیار نمادین، کودکی بالنده را نشان می‌دهد که هرچند زباله‌های ساختار قدرت دست از سرش برنداشته، اما تلاش او هم ادامه دارد. واقعیت این است که گره کور بسیاری از مشکلات جهان در دست حکومت‌هاست، چرا که برساخت همان حکومت‌هاست. آنها مبدأ و منشأ بسیاری از مشکلات هستند. جنگها و ترورها زیر سر آنهاست. اسلحه‌سازی‌ها و قاچاق در کشورهای مختلف توسط باندهای قدرت شریک در حکومت مدیریت می‌شود. درواقع ما را به خیر آنها امید نیست، کاش می‌شد که شر هم مرسانند! اما نمی‌شود و تنها راه همچون حسین گرفتن کتاب در دست روی سطل زباله است.  
 عکاسی که آن عکس را از «حسین حبله» منتشر ساخته است می‌گوید او حدود 7 دقیقه بی‌توجه به اطراف کتاب می‌خوانده‌است. اما در آن وضعیت اسفناک او چه چیزی از کتاب می‌خواهد؟ کدام واژه کتاب می‌تواند نجات‌بخش او باشد؟ فکر می‌کنم هیچ‌کدام. گره کور زندگی حسین و بسیاری دیگر از کودکان آواره در جهان همانطور که گفته شد با زیاده‌خواهی جنگ‌طلبان و قدرت‌طلبان پیوند خورده است. به قول عکاسی که این عکس را ثبت کرده است، شاید حسین به دنبال جای خود در کتاب می‌گردد.